Op naar 100% herbruikbaar plastic bij het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP)

In het najaar van 2018 werd er nog volop gewerkt aan de plannen, halverwege 2020 konden de deuren al open: het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) is een opvallende verschijning op industrieterrein Haskerveen bij Heerenveen. Buiten trekken gevelplaten in rood, geel, oranje, blauw en groen de aandacht, binnen worden belangrijke stappen gezet op weg naar een nieuw leven voor plastic afval en daarmee het versnellen van de transitie naar een circulaire economie.

De missie van het NTCP is: bijdragen aan volledig hergebruik van plastic verpakkingsmaterialen uit de bulk afvalstromen. Idealiter komen alle plastics uit huishoudelijk afval (voornamelijk verpakkingen) terug in nieuwe producten. Oftewel: plastic afval 100% recyclebaar maken. Op dit moment ligt de focus op huishoudelijk afval. In de toekomst komt hier de KWD-afvalstroom (afval uit de kantoren-, winkel- en dienstensector) bij. 

Behoefte in de keten

Een locatie voor onafhankelijk onderzoek naar het sorteren en wassen van plastic afval op industriële schaal bleek een gemis in de keten. Martine Brandsma, directeur van het NTCP: ,,In heel Nederland en Europa was geen goede locatie om bijvoorbeeld onafhankelijk onderzoek te doen naar de mogelijke sorteerstappen om bepaalde materialen terug te winnen uit afvalstromen, zodat je er iets nieuws van kunt maken.” Test je in een lab, dan is het moeilijk om de vertaalslag te maken naar de praktijk. En een operationele fabriek voor afvalsortering kun je niet zomaar stilleggen. ,,Als gevolg hiervan werden veel processen op 1 onderdeel in de keten geoptimaliseerd, maar dat geeft lang niet altijd het beste resultaat over de hele keten.” 

Het NTCP voorziet in de behoefte om processen op een enkele onderzoeks- en testlocatie van begin tot eind realistisch na te kunnen bootsen, zodat je integraal kunt testen en experimenteren met wat wel en juist niet werkt. Hiermee worden vragen beantwoord als:

• Wat moet ik doen om bepaalde materialen uit afvalstromen te sorteren? 
• Wat voor soorten plastic – en hoeveel van elke soort – zitten er in bepaalde (al dan niet gesorteerde) afvalstromen?
• Hoe sorteerbaar is een (nieuwe) verpakking en hoe komt deze in de juiste recyclestroom terecht? 
• Hoe goed werkt een nieuw ontwikkelde herkennings- of scheidingsstap op realistische schaal met echte afvalstromen?
• Welke scheidingsstappen moet ik toepassen om een bepaald materiaal uit een afvalstroom terug te winnen?

Testen met echte afvalstromen

De faciliteiten van het NTCP zijn representatief voor industriële installaties. De combinatie van de faciliteiten en de onafhankelijke positie maakt dat het NTCP een unieke positie heeft in Europa. De industriële schaal maakt het mogelijk om nieuwe technieken en procesoptimalisaties te testen en valideren met echte afvalstromen. De sorteerlijn waarmee het NTCP is uitgerust heeft een omgang van zo’n 25 bij 20 meter en is ongeveer 9 meter hoog. ,,Dat is niet te vergelijken met een labopstelling,” zegt Brandsma. ,,Ik grap wel eens: hier staan precies dezelfde machines als in de grote sorteer- en recycle-installaties, maar dan de kleinste uit de catalogus.” 

De testomgeving is volledig gecontroleerd en elke stap in het proces wordt gemonitord en geanalyseerd. ,,Onze sorteerlijn is flexibel en modulair en dus makkelijk aan te passen aan de specifieke onderzoeksvraag van een opdrachtgever. We kunnen er onderdelen uithalen, stappen overslaan of juist herhalen, enzovoorts.” Nu staat er bijvoorbeeld een robot in de installatie, die gebruikt wordt om vast te stellen wat de toegevoegde waarde van een nieuwe technologie is in het sorteerproces. ,,Maar voor onderzoeken waar geen robot voor nodig is, halen we die er net zo makkelijk weer uit.” 

Van verpakkingsproducent tot recycler

Plastic gaat door heel veel stappen in de keten. Degene die achter een bureau nadenkt over een folie voor een levensmiddel, spreekt niet de taal van de operator in een sorteerfabriek. En waar verpakkingen zonder inktopdruk voor een recycler makkelijker te verwerken zijn, is zo’n inktopdruk voor een marketeer juist wel gewenst. Met die dynamiek hebben Brandsma en haar collega’s dagelijks te maken. ,,Het is complex, maar juist daardoor ook een mooie uitdaging die wij graag aangaan. Het is onze ambitie om in 2022 hét kennisinstituut in Europa en de preferente partner te zijn voor het uitvoeren van toegepast onderzoek, valideren en testen op het gebied van sortering en wassen van plastics uit huishoudelijk afval om circulair hergebruik te maximaliseren.” 

Om echt stappen te kunnen zetten richting 100% hergebruik van plastic, is de hele keten nodig. Van merkeigenaren, retailers en verpakkingsproducenten tot technologiebedrijven, sorteerders, recyclers en beleidsmakers. De faciliteiten van het NTCP zijn voor al die partijen relevant en toegankelijk. Daarnaast werkt het NTCP op projectbasis nauw samen met onderwijsinstellingen, universiteiten en onderzoeksinstituten. Op die manier kan optimalisatie en innovatie plaatsvinden op het snijvlak van (wetenschappelijk) onderzoek en de dagelijkse praktijk. 

,De transitie naar de circulaire economie is een systeemverandering. Er moet een omslag plaatsvinden in ons denken

Martine Brandsma – directeur Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics

Systeemverandering

Ook op consumentenniveau is verandering nodig, merkt Brandsma op. ,,De transitie naar de circulaire economie is een systeemverandering. Er moet een omslag plaatsvinden in ons denken. Om maar iets te noemen: is het echt zo belangrijk dat de verpakking van een toiletblokje gemaakt is van topkwaliteit plastic? Accepteren we het als een verpakking in de supermarkt iets minder glanzend is? Bij het toewerken naar een circulair systeem heb je met al dat soort vragen te maken. Als je kijkt naar plastic, moeten we zoveel mogelijk van het materiaal hergebruiken. Niet alleen het meest hoogwaardige, maar ook de materialen van b- of c-kwaliteit. Het gaat om het totale volume.” 

Met een educatieplatform wil het NTCP een rol spelen in die bewustwording onder consumenten. Voor de jongste schoolkinderen is er de recyclebus – een container die is omgebouwd tot een mini-NTCP – die scholen gaat bezoeken. Het bijbehorende lesprogramma leert kinderen over het belang van hergebruik van plastic, en laat ze ervaren hoe zij daar zelf aan kunnen bijdragen. ,,Voor de bouw en realisatie van het testcentrum hebben we voornamelijk vanuit publieke middelen subsidie ontvangen, daarom willen we ook graag iets terugdoen,” zegt Brandsma daarover. 

Juist onze onafhankelijkheid maakt ons uniek

Martine Brandsma – directeur Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics

Totstandkoming en bedrijfsvoering

Ze benadrukt de onafhankelijkheid van het NTCP. ,,Juist dat maakt ons uniek. Die onafhankelijkheid zorgt ervoor dat het NTCP toegankelijk is voor elk bedrijf, en geeft ons andersom ook toegang tot elk bedrijf. Alleen zo kunnen we optimaal werken aan onze missie en ambitie.” De totstandkoming van het testcentrum werd gefinancierd door bijdragen van de Rijksoverheid, Provincie Fryslân, Stichting Afvalfonds en het Afvalfonds Verpakkingen. Maar nu de faciliteiten er eenmaal zijn, houdt het NTCP met de inkomsten uit onderzoek zelf de broek op. Brandsma: ,,We zijn een not for profit-organisatie. Het NTCP is een stichting zonder winstoogmerk, maar met een normale bedrijfsvoering. De winst die we maken, herinvesteren we in onze kennis en faciliteiten.”

Kennisdeling 

Hoewel het NTCP nog maar pas geopend is, zijn er voor alle relevante bedrijfstypes al experimenten uitgevoerd. Brandsma somt er een aantal op: ,,We hebben nieuwe sorteerprotocollen ontworpen, getest en gevalideerd voor foliesortering, diverse nieuw ontwikkelde verpakkingen getest op sorteerbaarheid, van een specifieke afvalstroom van restaurants vastgesteld wat er in zit en in welke hoeveelheden en op basis daarvan bepaald welke materialen interessant zijn om terug te winnen, en voor chemische recycling afvalstromen geanalyseerd op samenstelling.” Verder is er onder andere een testplatform gebouwd om technieken te testen voor het herkennen van verpakkingen. Post-docs, PhD’s en studenten werken met dit platform aan het genereren van data en het opdoen van kennis over de toegevoegde waarde van kunstmatige intelligentie in het herkenningsproces. 

De resultaten van de genoemde en aankomende tests en onderzoeken bij het NTCP komen beschikbaar via een kennisdatabase, waarvoor de infrastructuur al gereed is. In deze database wordt alle experimentele data vastgelegd. Zoveel mogelijk openbaar, soms – als een bedrijf daarom vraagt – geanonimiseerd. Voor verbeteringen in de hele keten is het belangrijk dat alle partijen met elkaar communiceren en dat kennis gedeeld wordt. De kennisdatabase van het NTCP stimuleert die onderlinge kennisdeling. Zodat niet alleen de opdrachtgever zijn voordeel kan doen met testresultaten, maar de hele keten. 

Provinciale subsidie voor Friese bedrijven

Friese bedrijven die tests of onderzoeken willen uitvoeren bij het NTCP, kunnen daarvoor een bijdrage krijgen van Provincie Fryslân. ,,Het geeft hen een concurrentievoordeel ten opzichte van andere bedrijven”, zei gedeputeerde Sander de Rouwe daarover in de Leeuwarder Courant. Deze kans komt voort uit het ondersteuningspakket Lok op 1: No en Moarn. Meer informatie over deze subsidie vind je hier. 

Sustainable Development Goals

Meer weten over het NTCP?

Kijk voor meer informatie over het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics op www.ntcp.nl of neem contact op met Martine Brandsma via info@ntcp.nl.