Gastblog | Circulaire economie in de praktijk: 17 bruggen opknappen doe je zo
Een brug met een te smal wegdek, versleten onderdelen of onvoldoende draagkracht voor landbouwverkeer? Elke zoveel jaar zijn bruggen (deels) aan vervanging toe. Slopen kán, maar is alles behalve circulair. Bovendien is dat zonde van de mooie (vaak monumentale) objecten: ze horen bij hun omgeving. Zo dacht ook Waterschap Noorderzijlvest in Groningen. En daarom vroegen ze Sietze Bijker (senior project manager) en zijn collega’s bij Royal HaskoningDHV om 17 bruggen in 4 jaar tijd circulair te vernieuwen.
Wil je ook aan de slag met het circulair vervangen van bruggen binnen jouw gemeente of regio? Lees dan deze gastblog, waar Sietze zijn ervaringen en handige tips met je deelt.
Van start
Allereerst ging ik aan de slag met onze IMPACT-methode: een Innovatieve Methode om een PACT te sluiten. Hiermee kun je de krachten van opdrachtgever(s) en opdrachtnemer bundelen, en zo behoeftes samenbrengen. In plaats van vóór elkaar, werk je zo echt mét elkaar.
Omdat dit project volledig om circulariteit moest draaien, zochten we met behulp van IMPACT een aannemer met een sterke, circulaire visie. Dat verliep soepel en dus konden we samen al snel – op basis van de technische urgentie, omgevingswensen en koppelkansen – door met het eerste cluster van vier bruggen: de Zwijntil, de Dieftil, een brug in Oosterwijtwerd en de Wehesterbrug.
De eerste circulaire bruggen zijn klaar
Mooi nieuws: de Zwijntil bij Zijldijk en de Dieftil bij Oosterwijtwerd zijn inmiddels klaar. Beide netjes vóór het oogstseizoen, zodat alle landbouwers veilig met hun oogst over de bruggen konden.
Bij de Zwijntil hebben we met een slim modulair ontwerp in plaats van de voorgenomen totale sloop alleen het brugdek hoeven vervangen en konden de oude landhoofden hun functie behouden. Ook de oude leuning die net niet aan de moderne eisen voldeed, kon in overleg met de gemeente Loppersum, hier zowel wegbeheerder als vergunningverlener, herbruikt worden. We kozen voor reparatie en een nieuwe lik verf, als alternatief voor een compleet nieuwe leuning. Circulariteit hoeft niet ingewikkeld te zijn!
Bij de Dieftil kozen we voor een nieuwe fundering van eerder gebruikte, stalen damwandplanken. Hierbij liepen we wel tegen een beperking van circulariteit aan. Doordat de gebruikte planken bij elkaar waren gezocht, waren ze niet alleen gebutst en gedeukt, ook waren er productieverschillen in de onderlinge aansluiting van de planken. Het trilblok moest langere tijd op maximaal vermogen draaien om door deze afwijkingen heen te trillen. Hierdoor kostte het in de grond brengen van de planken meer energie dan wanneer er nieuwe planken waren gebruikt.
Looks zijn ook belangrijk
Op dit moment werken we aan nog een brug in Oosterwijtwerd en de Wehesterbrug bij Wehe-den Hoorn. Die laatste is een bijzondere, want de omwonenden en de gemeente wilden het beeldbepalende karakter graag behouden. Daarom vervangen we alleen het zwakke brugdek en plaatsen we een nieuw dek op nieuwe funderingen.
En nu nóg circulairder
Met het eerste cluster bijna afgerond, staan de volgende bruggen op de planning. Deze hebben een minder hoge technische urgentie en dus is er meer tijd om ons op circulariteit te focussen. Welke onderdelen kunnen we – eventueel na reparatie – veilig recyclen? We stellen hiervoor o.a. een bouwstoffenpaspoort op. Zo weten we welke bouwmaterialen vrijkomen en kunnen we van tevoren kijken of die herbruikbaar zijn binnen of buiten het programma van de 17 bruggen.
Circulaire bruggen van ruim 100 jaar oud
Een extra uitdaging: tussen de resterende bruggen zitten rijksmonumenten van meer dan 100 jaar oud. Daarbij is circulariteit nóg belangrijker: de beeldkwaliteit moet bewaard blijven. In samenwerking met een restauratiearchitect en op basis van specialistisch rekenwerk onderzoeken we de huidige sterkte en circulaire mogelijkheden van de oude constructies. Eén van de zaken waar ons team naar kijkt is bijvoorbeeld de kwaliteit van oud metselwerk. We boren hiervoor een rond stuk metselwerk uit en zetten dat in een drukpers om de druksterkte te meten.
“Dit soort uitdagingen is precies waar bouwteams voor gemaakt zijn. Het is hartstikke leuk om de wensen en terreinkennis van het waterschap, de uitvoerende kennis van de aannemer en onze theoretische en ontwerpkennis bij elkaar te brengen.“
Sietze Bijker, Royal HaskoningDHV
Uitgelicht: innovatie in circulaire bruggen
Als dit traject iets laat zien, is het dat circulariteit in bruggen nieuw is. Een standaard is er nog niet, maar de kennis neemt toe met de dag. Wil circulariteit groeien, dan moeten we ook in dit soort projecten zoeken naar pilots.
Ben je ook aan het nadenken over het circulair vervangen van bruggen in jouw gemeente of regio? Hierbij nog enkele innovaties die ik tegenkwam in mijn projecten en die je (in de toekomst) op weg kunnen helpen:
- De Bruggenbank
Een ruilplatform voor gebruikte bruggen. Handig, ook voor de bruggen van Waterschap Noorderzijlvest! Meer weten? www.rhdhvkalender.nl/bruggenbank - Brugdek splitsen tot stootplaten
We onderzoeken de optie om oude brugdekken te recyclen. Kunnen we die verzagen en gebruiken als circulaire stootplaten tussen wal en brug? - Beton splitsen
Een aannemersconsortium is bezig met proeven om oud beton te splitsen in zand, grind en cement. Ik ben benieuwd, want dit zou een mooie, circulaire oplossing kunnen zijn om nieuwe brugelementen te maken.
Wil je eens sparren over het circulair vervangen van bruggen? Neem gerust contact met me op.
Sietze Bijker – Senior Project Manager, Royal HaskoningDHV
sietze.bijker@rhdhv.com / 06-52018610