“Als iets circulair is, behandel het dan ook circulair”. Deze gedachte vormde in 2019 een start voor de gemeente Leeuwarden om te kijken welke systeemaanpassingen mogelijk zijn om circulariteit niet alleen in de buitenwereld, maar vooral ook in de financiële binnenwereld een plek te geven.
Als iets circulair is, dan heeft het in welke vorm dan ook een toekomstige waarde. Het is een toekomstige grond- of bouwstof. Overheden zijn gehouden aan financiële spelregels. Een set van spelregels die geen rekening houdt met een toekomstige waarde. Binnen deze spelregels is beperkte beweegruimte en juist die ruimte is door de gemeente Leeuwarden ingezet in de vorm van restwaarde bij afschrijving.
Bepalen restwaarde
Bij het toepassen van restwaarde op een investering moet de kernvraag worden beantwoord: hoeveel restwaarde is er? Die zoektocht bleek niet eenvoudig. Hoewel er al veel projecten (deels) circulair worden uitgevoerd, zijn aantoonbare meetwaarden voor restwaarden lastig eenduidig vast te stellen. Er is dus meer informatie en data nodig en gemeente Leeuwarden heeft op dat punt samenwerking gezocht met adviesbureau Alba Concepts. Zij beschikten over een dataset die rianter is dan de dataset van gemeente Leeuwarden. Met deze dataset is gemeente Leeuwarden in staat gesteld om per productcategorie op basis van best practice aan te geven hoeveel procent restwaarde op een investering mag worden ingerekend. Op dit moment varieert dit tussen de 5% en 20%. Naarmate circulariteit steeds meer de basis van investeringen gaat vormen, zullen de genoemde percentages gaan oplopen. Gemeente Leeuwarden gaat daarom deze percentages jaarlijks herijken.
Een belangrijke schakel in dit proces is de rol van de controlerend accountant van de gemeenteraad. In elke stap die is gezet is de accountant actief betrokken en de accountant heeft zijn oordeel uitgesproken dat de afschrijvingspercentages op een aantoonbare en verifieerbare wijze tot stand gekomen. En de rest is geschiedenis… Gemeente Leeuwarden schrijft circulair af.
Waarom is dit een “gamechanger”?
Soms kost een circulaire investering net even wat meer geld, of is de onderhoudssystematiek complexer. Door circulair af te schrijven ontstaat er financiële ruimte in de kapitaalslasten. En mocht blijken dat onderhoud een andere inzet vraagt, dan kan een circulaire investering daarin zelf voorzien. De werkwijze neemt daarmee drempels en belemmeringen op voorhand weg en zet de deur naar meer circulariteit open.
En… als ook onderhoudstechnieken zich aanpassen en dus niet meer geld kosten, dan is circulair afschrijven een werkwijze waarmee de investeringsruimte toeneemt en kan worden ingezet als versneller voor circulariteit.
Rekenvoorbeeld:
Stel er wordt geïnvesteerd in een aantal steigers in de openbare ruimte. De omvang van de investering bedraag € 5 miljoen, de rekenrente bedraagt 2% en de steigers worden in 20 jaar afgeschreven. Bij een lineaire afschrijving bedraagt het totaal aan lasten over de looptijd (rente en aflossing) € 6.050.000,–. Op het moment 5% restwaarde wordt toegepast dan is het totaal aan lasten € 5.847.500,–. Oftewel een voordeel van € 202.500,–. Bij een restwaarde van 10% loopt dit voordeel op tot € 405.000,–.
Werkprocessen
Om meer circulair te gaan werken is het cruciaal om aan het begin van de keten van een investering de nodige afspraken te maken. Dit betekent bij het proces van inkoop- en aanbestedingen circulariteit uitvragen en sturen op losmaakbaarheid via de losmaakbaarheidsindex. Gemeente Leeuwarden heeft als ondergrens voor minimaal 55% losmaakbaarheid gekozen. Nadat de investering is voltooid, is het van belang dat de assetmanager (beheer) alle kennis heeft van de investering. Op die wijze is de assetmanager in staat goede materiaalpaspoorten in het beheersysteem op te nemen.
Stappenplan
Overweegt uw organisatie ook circulair te gaan afschrijven? Dan zijn er meerdere stappen nodig:
1. Verkenning politieke bereidheid tot circulair afschrijven;
2. Neem een evidence based grondslag (vb model Leeuwarden) en leg dit voor goedkeuring voor aan de controlerend accountant;
3. Stel een gewijzigde afschrijvingsnota- of verordening vast;
4. Besteed aandacht aan training- en scholing van het eigen personeel;
5. Laat vormgevers en ontwerpers van de openbare ruimte rekening houden met het toepassen van circulariteit (stedenbouw, civiel techniek, beheer);
6. Pas de inkoopprocessen waardoor in de uitvraag aan de markt circulairiteit en losmaakbaarheid als randvoorwaarde worden gesteld;
7. Creëer een actueel materialenpaspoort in het asset beheersysteem bij de oplevering van de investering;
8. Actualiseer jaarlijks het percentage restwaarde als onderdeel van de afschrijvingsnota- of verordening.
Zijn we nu klaar?
Nee, circulair afschrijven is een mooie eerste stap, maar we kijken alweer verder en dat ziet toe op circulaire voorraadwaardering en planning. Ook kijken we naar de mogelijkheden van een stelselwijziging waarmee ook grondexploitaties kunnen profiteren van circulair afschrijven.
Gemeente Leeuwarden
Ing. F. J. de Vegt
06-48405125
MEER INFORMATIE?
Binnen de vereniging zetten wij maximaal in op circulair inkopen en circulair bouwen met de programma’s Fryslân bouwt Circulair en Circulair Inkopen voor Friese Overheden. Hierdoor blijven we kennis delen en door ontwikkelen, in samenwerking met andere leden van onze vereniging. Wil je meer weten over deze programma’s? Neem dan contact op met Nick Boersma (nick.boersma@circulairfriesland.frl) voor Fryslân bouwt Circulair en met Remy van Egmond (remy.vanegmond@circulairfriesland.frl) voor Circulair Inkopen.
Terug naar overzicht