GOW! Proeftuin bijeenkomst Circulair Oogsten
Maandag 23 mei 2022
Circulair Oogsten
‘Ga het gewoon DOEN!’ dat was het korte maar krachtige antwoord van Rob van Lith van New Horizon, hoe wij als Friese gemeenten, corporaties, bouwers etc het verschil maken in circulair bouwen’. Circulair Oogsten, ook wel Urban Mining genoemd, was het thema van de GOW! Community bijeenkomst op 23 mei bij Van Wijnen in Heerenveen. Deze workshop over het hergebruik van materialen en het oogsten bij de sloop van gebouwen is een initiatief van Van Wijnen binnen het GOW!-proeftuin project.
Voor deze bijeenkomst waren naast de bestaande community leden, ook leden van de Vereniging Circulair Friesland uitgenodigd zoals gemeenten, woningcorporaties, bouwers, architecten en adviseurs. Circulair slopen is relevant voor iedereen die betrokken is bij het thema bouwen in Noord Nederland. Circulair slopen moet het nieuwe normaal worden.
In dit verslag vindt u linkjes naar de presentaties en een korte impressie van de bijeenkomst.
Het GOW! Proeftuinproject
Esther de Jager van WDW (onderdeel van Van Wijnen) heeft een korte toelichting gegeven op het GOW! Proeftuinproject.
Hoe kunnen we – samen met noordelijke mkb-bedrijven – een werkwijze ontwikkelen voor een integrale wijkaanpak energietransitie (aardgasvrij maken van een wijk) om zo een bijdrage leveren aan het bereiken van de klimaatdoelen? Dat is de uitdaging van het GOW! Proeftuinproject.
In 3 proeftuinwijken (Het Eiland in Sneek, De Greiden in Heerenveen en Bargeres in Emmen) werkt WDW samen met een aantal partners en leden van de community aan antwoorden, gericht op de specifieke kenmerken van de betreffende wijk
GOW! Proeftuin community
De Vereniging Circulair Friesland faciliteert binnen het GOW! Proeftuin project de onderlinge verbinding en voedt het ontstaan van een community. Wil je je aansluiten bij de GOW! Community? Neem dan contact op met Jantie van der Laan van VCF.
De community kent haar oorsprong vanuit Van Wijnen, WDW en andere bedrijven die eerder rondom dit thema met elkaar hebben samen gewerkt en die goed aansluiten bij de opgave van het GOW! Proeftuinproject. De community wordt o.b.v. de ontwikkelingen en behoeftes in het project en de proeftuinwijken verder uitgebreid, waarbij nadrukkelijk leden van de Vereniging Circulair Friesland betrokken worden en verder andere Noord Nederlandse bedrijven of organisaties die een inhoudelijke of procesmatige bijdrage kunnen leveren aan het project.
Het doel van de community is om een inhoudelijk bijdrage te leveren aan het GOW! Proeftuinproject, kritisch mee te denken naar de kansen en uitdagingen in de eerder genoemde wijken en dit naar concrete producten en diensten te vertalen. Belangrijk daarbij zijn ook netwerkontwikkeling, kennisuitwisseling en een lobby op gezamenlijke onderwerpen en het in gang zetten van een beweging die ook na afloop van het project half 2023 voort duurt.
Urban Mining (door Rob van Lith)
Een moderne term voor eigenlijk een heel oud thema binnen de bouwwereld. Want vroeger was het heel logisch om zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken, maar dat zijn we in de afgelopen decennia grotendeels van afgestapt. En dat terwijl we onze aarde aan het uitputten zijn en we alle (grond)stoffen die er zijn, hard nodig hebben en niet moeten verspillen.
HOE wij als GEMEENTEN, CORPORATIES, BOUWERS ETC HET VERSCHIL kunnen MAKEN IN CIRCULAIR BOUWEN? GA HET GEWOON DOEN!!
Rob van Lith, New Horizon
Het principe van de Trias Energetica dat over energie gaat, kun je ook toepassen op gebruik van materialen (circulariteit): de Trias Emergetica.
Stap 1. Beperk de vraag naar materialen (door materialen te oogsten en her te gebruiken)
Stap 2. Gebruik materialen uit hernieuwbare bronnen (bijvoorbeel biobased materialen)
Stap 3. Gebruik eindige materialen efficiënt en in hoogwaardige toepassingen.
New Horizon is opgericht vanuit de intrinsieke behoefte om echt zelf aan de slag te gaan met duurzaam oogsten i.p.v. anderen hierover te adviseren alleen maar adviseren. De stad is een ‘bron’ maar wordt nog niet zo gebruikt. Slechts 7% van de materialen wordt nu maar hergebruikt. De rest wordt soms wel ‘gerecycled’, maar dat is nog steeds downgrading en dus niet circulair. Gebouwen zitten vol met herbruikbare materialen. New Horizon heeft samen met andere partijen circulaire toepassingen voor deze materialen ontwikkeld. De kracht zit niet in het oogsten van de materialen uit donorgebouwen, maar het weer toe gaan passen in andere gebouwen. Dan pas maak je impact!
Beschikbaarheid van materiaal en ‘voldoende volume’ is essentieel. Door goed te inventariseren en voldoende donorgebouwen te hebben kun je een voorspelbaar volume ontwikkelen. Belangrijke elementen voor herbruikbaarheid is de losmaakbaarheid, maar ook het beschikken over de data (wat zit er in een gebouw, waar zit het en wanneer kan het ‘geoogst’ worden).
Circulair oogsten uit huurwoningen van Elkien op Het Eiland in Sneek
New Horizon heeft deze middag de aanwezigen meegenomen op de reis die New Horizon de afgelopen jaren heeft gemaakt en de kansen en mogelijkheden zowel in dit project als bij circulair slopen en bouwen in zijn algemeen. Ook hebben ze verteld over de oogstscan die ze voor 300 huurwoningen in de wijk Het Eiland in Sneek uitgevoerd hebben voor Van Wijnen.
Hoe kunnen waardevolle grondstoffen worden herwonnen en geschikt gemaakt voor hoogwaardig hergebruik.
Eén van de proeftuinen binnen het GOW! Proeftuinproject is Het Eiland in Sneek. In deze wijk worden in de komende jaren door woningcorporatie Elkien zo’n 600 woning gesloopt en worden er weer nieuwe woningen gebouwd. New Horizon heeft een oogstscan uitgevoerd voor deze te slopen woningen. Voor 300 woningen in Sneek zijn 3 belangrijke bouwmaterialen berekend: beton, keramiek en hout.
Weten wat er in de huidige woningen zit en dat materiaal goed ‘hergebruiken’ is een eerste stap en de woningen in Sneek bieden zeker voldoende materiaal voor hergebruik.
Rob van Lith (New Horizon) heeft de aanwezigen meegenomen in de wereld van ‘circulair oogsten’. Circulair oogsten is het ontmantelen of demonteren van een gebouw. Ieder gebouw kan een donorgebouw worden. Stingo Huurdeman meer in detail ingegaan op ‘data als grondstof voor impact’ en de specifieke resultaten van de oogstscan in Sneek. Hoe gaat het proces van een oogstscan en wat zijn de kansen en mogelijkheden n.a.v. de oogstscan van de woningen in Sneek.
New Horizon heeft in de afgelopen jaren enorme stappen gezet op het gebied van verzameling van (bouw) data. Het opzetten van een paspoort per gebouw mede o.b.v. BAG en kadaster, het ‘berekenen’ van beschikbaar materiaal (i.p.v. opname op locatie) waardoor voor zeker het casco, en de gebouwschil en nog in mindere mate de inbouw bepaald kan worden wat de ‘oogst’ is van het gebouw.
Terugblik
De bijeenkomst hebben we opgenomen en is hier te vinden. Hoewel later terugkijken lang niet zo leuk is dan er live bij te zijn, toch zeker een aanrader. De inspirerende uitleg van Rob van Lith en Stingo Huurdeman van New Horizon voegen veel informatie en voorbeelden toe aan de slides.
Terug naar overzicht