Hoe leg je de fundering onder een circulair bedrijventerrein?
Om tot toekomstbestendige en circulaire bedrijventerreinen te komen zijn een aantal factoren essentieel. Het gaat dan over organisatiegraad en capaciteit, financiering en wet- en regelgeving. In dit artikel wordt ingegaan op deze factoren.
Wil je meer weten over het programma? Bekijk dan programma circulaire bedrijventerreinen. Ben je op zoek naar kennispartners, aanbieders of inspiratie over één van de andere zeven pijlers? Bekijk hier alle kennisartikelen over circulaire bedrijventerreinen.
Ga snel naar:
- Organisatiegraad en capaciteit
- Algemene kennispartners en onderzoek
- Inspiratie
- Financiering en middelen
- Wet- en regelgeving
- Kennispartners
Organisatiegraad en capaciteit
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) stelt in het advies ‘Samen werken: kiezen voor toekomstbestendige bedrijventerreinen’ dat georganiseerde samenwerking cruciaal is voor verduurzaming bedrijventerreinen. Bedrijven zouden verleidt moeten worden om hiermee aan de slag te gaan. Er is een toekomstbeeld nodig dat een heldere rolverdeling schetst tussen overheden en bedrijven. Onderzoeksbureau TNO komt met vergelijkbare conclusies: het hebben van een hoge organisatiegraad, een formele en actieve vorm van collectiviteit en professionaliteit zijn belangrijke succesfactoren wanneer het gaat om het verduurzamen van bedrijventerreinen. Ook een structurele samenwerking tussen het bedrijfsleven en (decentrale) overheden is essentieel. Door een vorm van organisatiegraad op te zetten op een bedrijventerrein, kan de basis gelegd worden voor bovenstaande succesfactoren. Het laatste element betreft toegang tot kapitaal, waar later in dit hoofdstuk op wordt ingegaan.
Er zijn verschillende vormen van organisatie mogelijk op bedrijventerreinen. Hier is te denken aan een kwartiermaker, parkmanager, transitiemanager of een BIZ. Hieronder gaan we dieper in op deze vormen
- Transitiemanager
Een transitiemanager is in essentie verantwoordelijk voor het tot stand brengen van nieuwe ideeën, projecten of het opzetten van een organisatie om de transitie van een bedrijventerrein naar een circulair bedrijventerrein te maken. De transitiemanager wordt aangesteld door één of meerdere stakeholders zoals gemeente, provincie of ondernemers. De transitiemanager zorgt voor structuur en behartigt de belangen van de verschillende stakeholders en kan verantwoordelijk worden gesteld over één of meerdere bedrijventerreinen of gebieden binnen een bepaalde regio.
- Parkmanager
Een parkmanager is in essentie verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van één of meerdere bedrijventerrein(en). Dit gaat bijvoorbeeld over bewegwijzering, collectieve veiligheid, onderhoudswerkzaamheden, afvalinzameling en duurzaamheid. Parkmanagement wordt vaak aangesteld in samenwerking met ondernemers (ondernemersvereniging) en de gemeente. De parkmanager speelt ook een grote rol in het behartigen van de belangen van ondernemers en het organiseren van vergaderingen en draagt daarmee een brede verantwoordelijkheid over het bedrijventerrein.
- Bedrijven InvesteringsZone (BIZ)
Wanneer het over bedrijventerreinen gaat, zijn veel ondernemers wel bereid om de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving te verbeteren, maar alleen als iedereen meebetaalt. Met een Bedrijven InvesteringsZone (BIZ) betalen alle ondernemers mee aan de kosten van het verbeteren van een winkelgebied of bedrijventerrein. De gemeente faciliteert de BIZ-organisatie door de bijdragen te innen en deze daarna over te dragen. Daarnaast controleert de gemeente de gang van zaken. Deze organisatievorm wordt voor maximaal 5 jaar opgericht en de activiteiten zijn in essentie een aanvulling op de ontwikkelingen die de gemeente al uitvoert. Door het aanstellen van een BIZ hebben betrokken partijen meer zeggenschap over welke ontwikkelingen gaan plaatsvinden op het betreffende bedrijventerrein. Een BIZ wordt altijd in de vorm van een stichting of vereniging opgericht. Meer weten over Bedrijven InvesteringsZones? Neem een kijkje op deze website. Hier vind je een concreet stappenplan voor het oprichten van een BIZ, samen met een aantal tips voor ondernemers of gemeenten. Ook de KVK heeft meer informatie over het oprichten van een BIZ.
Algemene kennispartners en onderzoek
Meer informatie over het organiseren van een bedrijventerrein? Onderstaande kennispartners en onderzoeken kunnen daarbij helpen:
SKBN: Kennisdeling over bedrijventerreinen
De Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN) is een landelijk netwerk van publieke, semipublieke en private partners die zich bezighouden met het creëren van een optimale regionale economie, waarbij voldoende en duurzame ruimte voor werken onontbeerlijk is. Dit doen zij door op een onafhankelijke manier kennis te delen, te bundelen en te ontwikkelen binnen- en buiten het netwerk. Meer weten? Neem een kijkje in de Kennisbank.
Stichting CLOK: Lokaal en krachtig ondernemen
Stichting CLOK is een kennisnetwerk die de lokale economie in Nederland helpt versterken. De organisatie richt zich op een duurzame toekomst voor gemeenten, besturen van lokale ondernemersverenigingen en centrum- en parkmanagement organisaties. Er wordt ondersteuning geboden aan accountmanagers en medewerkers EZ, ondernemers- en bedrijvenverenigingen en centrum- en parkmanagers door middel van een kennisnetwerk, bijeenkomsten, opleidingen en advies. CLOK deelt kennis en informatie en organiseert regelmatig webinars over bijvoorbeeld toekomstbestendige bedrijventerreinen, parkmanagement en implementatie van de energietransitie. Via de nieuwsbrief deelt Stichting CLOK regelmatig informatie over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzame bedrijventerreinen, zoals nieuwe adviezen, rapporten en mooie voorbeelden.
PVB Nederland: Verduurzamen bedrijventerreinen
Om de toekomstbestendigheid van bedrijventerreinen in Nederland te stimuleren en te versnellen is het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen (PVB) opgezet, waarin vooral wordt gefocust op duurzame energie. Regionale teams in meerdere provincies ondersteunen bedrijven, gemeenten en parkmanagement bij het verduurzamen van bedrijventerreinen. Deze teams begeleiden ondernemerscollectieven, verbinden initiatieven van deze ondernemers om duurzaamheidsprojecten aan te jagen en verzamelen samen met het landelijke programma kansen en knelpunten en ontwikkelen daar tools en oplossingen voor. PVB Nederland is een regionaal programma met een landelijke coördinatie voor de lokale realisatie van duurzame bedrijventerreinen. Meer weten? Neem een kijkje op de website, in de kennisbank, de informatie over kansen en knelpunten of word geïnspireerd door de verschillende cases.
Werklandschappen van de Toekomst: Verduurzaming en vergroening van bedrijventerreinen
Werklandschappen van de Toekomst is een programma op initiatief van IVN Natuureducatie en richt zich vooral op verduurzaming in de zin van vergroening, biodiversiteit en water. Het programma is een samenwerking tussen overheden, koepelorganisaties van bedrijven en bedrijventerreinen, onderwijsorganisaties, de groene sector, adviesbureaus, kennisinstituten en NGO’s. Het gezamenlijke doel is de transitie naar toekomstgerichte, groene, gezonde en klimaatbestendige bedrijventerreinen te versnellen. Er wordt gewerkt aan Green Deals, een groot onderzoeksprogramma, vier living labs en tien ambassadeurs terreinen. Ook is er een handboek ontwikkeld voor iedereen die aan de slag wil met een groen, gezond en toekomstbestendig bedrijventerrein. Dit handboek geeft informatie over alle stappen in het proces naar verduurzaming van een bedrijventerrein, zoals ‘Enthousiasmeren en motiveren’, ‘Nulmeting’ en natuurlijk planvorming, realisatie en monitoring. Informatie over aansluiting bij deze beweging staat uitgelegd op de website van Werklandschappen van de Toekomst.
Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onderzoek over bedrijventerreinen
Het PBL heeft in september 2023 een onderzoek uitgebracht waarin het belang van ruimte voor bedrijventerreinen naar voren kwam. In dit onderzoek wordt aandacht gevraagd voor de extra ruimte die nodig is in een circulaire economie, voor bijvoorbeeld recycling en grondstofverwerking. Gezien de beperkte ruimte in Nederland en de concurrerende ruimteclaims (o.a. woningbouw, energietransitie en datacenters) pleit het PBL dat er nu actie nodig is om de benodigde ruimte voor circulaire bedrijfsactiviteiten veilig te stellen. Het PBL adviseert om in ruimtelijk beleid actief te sturen op ruimte voor dit soort gebieden en om bedrijventerreinen beter bereikbaar te maken met scheepvaart, spoor en weg. Dit onderzoek is onderdeel van de Ruimtelijke Verkenning 2023, waarin vier toekomstscenario’s voor Nederland worden geschetst, inclusief beleidskeuzes die hierheen kunnen sturen.
Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) onderzoek over toekomstbestendige bedrijventerreinen
De Rli heeft in oktober 2023 een adviesrapport uitgebracht over toekomstbestendige bedrijventerreinen. Ook hierin wordt aandacht gevraagd voor het belang van bedrijventerreinen voor de Nederlandse samenleving. Samenwerking is onmisbaar voor het verduurzamen van bedrijventerreinen en hiervoor is extra ondersteuning nodig volgens de Rli. De Rli pleit voor een duidelijk toekomstbeeld voor bedrijventerreinen en hierbij horende financiële en praktische ondersteuning vanuit de overheid voor ondernemers. Het rapport bespreekt het belang van het verduurzamen van bedrijventerreinen, het belang van samenwerking, belemmeringen en aanbevelingen richting de overheid. De Rli belicht het belang van het verleidelijk maken van georganiseerde samenwerking en adviseert om dit ook wettelijk verplicht te maken op termijn. Zo adviseren ze dat het in 2030 verplicht is voor elk bedrijventerrein een ondernemersvereniging te hebben en een Duurzaam Parkmanagement.
Het Versnellingshuis: Versnelling van de circulaire economie
Het Versnellingshuis zet zich in voor een versnelling van de transitie naar een circulaire economie. Er worden tools aangeboden en informatie gedeeld over bijvoorbeeld wet- en regelgeving en financiering. Ook worden er webinars georganiseerd en wordt individuele hulp en ondersteuning aangeboden.
MVO Nederland: Maatschappelijk en verantwoord ondernemen
Op de website van MVO Nederland staat informatie over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), zoals deze tips & tools voor duurzaam ondernemen en deze stappenplannen. Ook wordt jaarlijks bijgehouden hoe duurzaam de Nederlandse economie is, door middel van de Nederlandse Economie Index (NEx).
TNO: Onderzoeksorganisatie
TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie met als doel kennis dienstbaar maken voor het algemeen belang. Voor bedrijventerreinen heeft TNO een versnellingsprogramma opgesteld, die ingaat op hoe de verduurzaming van bedrijventerreinen kan worden versneld. Hier worden knelpunten uit de praktijk besproken samen met een aanpak om deze te overkomen. Ook heeft TNO een startgids voor een Duurzamer Bedrijventerrein opgesteld, waarin een uitgebreid stappenplan is uitgewerkt voor parkmanagement op bedrijventerreinen organisatie. Meer weten over TNO? Neem een kijkje op de website.
Het Groene Brein: Netwerk van wetenschappers voor een duurzame economie
Het Groene Brein heeft kenniskaarten ontwikkeld om eenvoudig te kunnen begrijpen wat de circulaire economie precies inhoudt. Het bevat onder andere uitleg over de R-ladder, circulaire ketens, circulaire business modellen en geeft ook concrete voorbeelden.
Inspiratie
De Zwette: stevige terreinorganisatie zet zich in voor een duurzaam bedrijventerrein
Een voorbeeld van een stevige terreinorganisatie is te vinden op bedrijventerrein de Zwette in Leeuwarden. Dit terrein, met zo’n 400 bedrijven, heeft in 2009 een parkmanager aangesteld. Dit heeft geleid tot het opknappen van transformatorkasten door middel van street art, het plaatsen van groene picknickplaatsen en het plaatsen van een voetgangersbrug in samenwerking met ROC Friese Poort, om zo de bereikbaarheid van het terrein te verbeteren. Ook zijn er verschillende werkgroepen aangesteld die onderwerpen als energie, materialen, mobiliteit en groen behandelen. Het terrein heeft als doel om in 2035 een volledig circulair en duurzaam bedrijventerrein te zijn. Met dit doel is ook een transitiemanager aangesteld, die zich hiervoor inzet. Meer weten over de Zwette? Neem een kijkje op de website.
Bedrijventerrein Schiebroek: Energiepositief
Een ander voorbeeld is het bedrijventerrein Schiebroek in Rotterdam. Hier is een BIZ opgericht om de vele problemen omtrent criminaliteit, slechte bereikbaarheid en slecht onderhoud aan te pakken. Naast de BIZ is ook een parkmanager aangesteld. De afgelopen jaren zijn collectieve plannen gemaakt en uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld het BE+ initiatief. Het Bedrijventerreinen Energiepositief (BE+) initiatief is een netwerk van verschillende organisaties dat zich inzet om in 10 jaar zo’n 205 bedrijventerreinen energiepositief en CO2-neutraal te maken. Om dit te realiseren is in 2017 een proces gestart om gezamenlijk een zonnepark van drie hectare te realiseren.
Wil je meer weten over circulaire bedrijventerreinen? Bekijk ons programma Circulaire Bedrijventerreinen. Ben je op zoek naar kennispartners, aanbieders of inspiratie over één van de andere zeven pijlers? Bekijk de kennisartikelen over circulaire bedrijventerreinen.
IPKW Arnhem – Future Map
Het 90 hectare grote Industriepark Kleefse Waard (IPKW) in Arnhem is een voormalig complex van AkzoNobel uit 1941. Het gebied is sinds 2003 getransformeerd tot een duurzaam en innovatief terrein voor cleantech bedrijven; bedrijven die energietransitie en milieu centraal hebben staan. Daarbij wordt veel verder gegaan dan alleen het aanbieden van bedrijfsruimten. Het industriepark is getransformeerd tot een innovatief ecosysteem waar economische en sociale activiteiten, productieprocessen en energie- en afvalstromen in elkaar grijpen. De ambitie is om in 2025 het meest duurzame bedrijventerrein van Nederland te zijn. Hoe dit wordt gedaan is zichtbaar gemaakt door de Future Map. Met gemeenschappelijke activiteiten en voorzieningen spant IPKW zich in om de bedrijven samen een community te laten vormen. Ruimtelijke ingrepen, waarbij de cultuurhistorische waarde sterk wordt aangezet, spelen een belangrijke rol en gebouwen worden op duurzame wijze herontwikkeld. Meer weten? Klik hier.
Financiering en middelen
Toegang tot kapitaal wordt door TNO genoemd als essentiële succesfactor om de verduurzaming van bedrijventerreinen te versnellen. Maar welke mogelijkheden zijn er voor bedrijventerreinen? En welke organisaties of instanties kun je hiervoor benaderen? Dit hoofdstuk biedt een overzicht op landelijk en regionaal gebied. Los van deze genoemde mogelijkheden, zijn er ook organisaties die kunnen meedenken over financieringsmogelijkheden, zoals beschreven in het vorige hoofdstuk bij Kennispartners en onderzoek en bij aanbieders en verbinders.
Regionale organisaties/instanties:
EuropaPact Fryslân: Kennispartner in Eurpese projecten
EuropaPact Fryslân heeft kennis van Europese projecten, calls en tenders. Gezamenlijk met haar partners brengt het EuropaPact projecten verder en wordt er meer mogelijk gemaakt. Dit wordt onder andere gedaan door middel van gratis advies aan partijen die denken dat hun projecten uitgevoerd kunnen worden met steun van de Europese Unie. Het EuropaPact ondersteunt organisaties bij een persoonlijke check op het projectplan, financiële ondersteuning bij het (verder) uitwerken van een projectplan en trainingen en bijeenkomsten. Meer weten? Klik hier.
Green Deal Rabobank: Financiering voor verduurzaming
De Rabobank heeft in Friesland de eerste Friese Green Deal ondertekend voor de verduurzaming van de bedrijventerreinen. Samen met bedrijvenvereniging De Zwette en de gemeente Leeuwarden is deze deal ondertekend met als doel om samen verder te werken aan het verduurzamen en toekomstbestendig maken van bedrijventerreinen. Deze Green Deal draagt bij aan het ondersteunen bij het verduurzamen van de 3.000 bedrijven die gevestigd zijn op de Westfriese bedrijventerreinen. De Rabobank draagt bij door middel van tools, advies, netwerk en (collectieve) financieringsmogelijkheden. Bedrijven(terreinen) kunnen zelf ook Green Deals opzetten en aanmelden.
Provincie Fryslân: Ondersteuning vanuit provincie
Waar de RVO een overzicht biedt voor Europese en landelijke programma’s en regelingen, worden deze op regionaal gebied gefaciliteerd vanuit provincie Fryslân. Ook wanneer het gaat over onderwerpen als energie, energiebesparing, biogas en groengas biedt provincie Fryslân ondersteuning. Een overzicht van alle subsidies en regelingen vanuit de provincie zijn hier te vinden. Een overzicht van subsidies voor de circulaire economie, Friese ondernemers en bedrijven is hier te vinden.
Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN): Ontwikkeling Noord-Nederland
Het SNN is een samenwerkingsverband van de drie noordelijke provincies met als doel het stimuleren, faciliteren en verbinden van mensen, ideeën en ambities die bijdragen aan de ontwikkeling van Noord-Nederland. Dit wordt gedaan door het verstrekken van subsidies, het behartigen van de Noord-Nederlandse belangen in de landelijke en Europese politiek en door het samenbrengen van noordelijke bedrijven, (kennis)instellingen en overheden. SNN biedt een breed scala aan zakelijke subsidies, maar onderhoudt ook een kennisbank waar stappenplannen en ondersteunende middelen te vinden zijn bij het aanvragen van subsidies. Ten slotte biedt SNN inspiratie door reeds uitgevoerde, innovatieve projecten in de spotlight te zetten. Denk dan aan het ElecHydro project over groene waterstof, een stikstof-app voor akkerbouwers en windmolens gemaakt van hergebruikt plastic.
De Noordelijke investerings- en ontwikkelingsmaatschappij (NOM): Investering in bedrijven
Als regionale investerings- en ontwikkelingsmaatschappij heeft de NOM als doel het versterken van de economie in Noord-Nederland. Dit wordt gedaan door te investeren in bedrijven en ondernemers te ondersteunen bij hun groeiplannen. De NOM biedt diverse programma’s voor ondernemers aan, maar biedt daarnaast sector specifieke programma’s aan. Hierbij wordt gebruikgemaakt van het brede netwerk van de NOM. Geïnteresseerd? Bekijk dan eens het Investor-readiness traject of ga een gesprek aan voor financiering op maat.
De Friese Ontwikkelingsmaatschappij (FOM): Financiering innovatieve ondernemers
De FOM verstrekt financieringen aan innovatieve ondernemers in Fryslân. Het midden- en kleinbedrijf is de ruggengraat van de Friese economie. Door daarin te investeren komen er banen, door te innoveren worden bedrijven koploper en door te exporteren is er groei. FOM heeft een fonds van 32 miljoen euro voor ondernemers beschikbaar, dat door de provincie Fryslân opzij is gezet om zo voor de lange termijn het midden- en kleinbedrijf te ondersteunen en de economische structuur te versterken. Meer weten over de FOM? Neem contact op of neem een kijkje op de website.
Ynbusiness: Kennis over financiering
Ynbusiness heeft als primaire doel om de ondernemer in Friesland krachtig te ondersteunen bij de groei van het bedrijf. Daarnaast willen de partners het ruime aanbod aan ondersteuning die zij bieden, nauwer laten aansluiten op de daadwerkelijke behoeftes van ondernemers. Ynbusiness heeft verschillende specialisten die meedenken vanuit een innoverend en multidisciplinair perspectief zoals strategisch, internationaal, organisatorisch, commercieel/marketing, inkoop, personeel, procesmatig maar ook op financieel gebied. Meer weten over Ynbusiness? Neem contact op met één van de experts, of wordt geïnspireerd door de verschillende Sterke Staaltjes (cases) op de website. Ook in Groningen kun je als ondernemer terecht bij een ondersteunende organisatie: Neem een kijkje bij Grobusiness. In Drenthe kun je terecht bij Ik ben Drents Ondernemer (IBDO).
FSFE: Financiering energie
De FSFE (Fûns Skjinne Fryske Enerzjy) is opgericht met als primaire doelstelling een bijdrage te leveren aan de duurzaamheidsambitie van de provincie Fryslân. Het FSFE doet dit door het ter beschikking stellen van financiële middelen aan projecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing, maar ook projecten waar andere onderdelen van duurzaamheid centraal staan. Deze projecten moeten een aantoonbare bijdrage leveren aan de energietransitie in de provincie Fryslân. Het FSFE verstrekt risicodragende financiering in de vorm van leningen, garanties en/of aandelenkapitaal (in combinatie met private investeerders) met een maximum van €15 miljoen per project. Het FSFE verstrekt geen subsidies maar uitsluitend marktconforme financieringen.
Landelijke financieringsopties en ondersteunende organisaties:
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO): Subsidiewijzer
De RVO voert ruim 800 programma’s en regelingen uit voor ministeries, decentrale overheden en de Europese Unie. Deze regelingen en programma’s zijn bedoeld om ondernemers te stimuleren om bij te dragen aan de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland voor staat. De RVO informeert ondernemers in opdracht van de overheid over de mogelijkheden. Hiervoor is de Subsidie- en financieringswijzer van het RVO opgesteld. Wanneer het gaat over bedrijventerreinen verzamelt de RVO verschillende praktische informatie, zoals stappenplannen, praktijkverhalen, subsidies en wettelijke verplichtingen. Deze zijn hier te vinden. Er bestaan verschillende financieringsmogelijkheden, die vaak beginnen bij lokale financiële kansen. Van daaruit is het mogelijk dat er een structurele basis ontstaat voor het bekostigen van verduurzamingsmaatregelen. Het overzicht is te vinden op deze pagina.
123 Subsidie: Informatie over subsidies en financiering
SNN onderhoudt een website waar bedrijven terecht kunnen voor informatie over subsidies en financiering.
Circulaire Economie: Regeling DEI+
De regeling DEI+ (Demonstratie energie- en klimaat innovatie) circulaire economie draagt bij aan het langer en hoogwaardiger gebruiken van grondstoffen. Dit is een subsidieregeling voor bedrijven, en geldt voor projecten die betrekking hebben op het recyclen van afval, het hergebruiken van producten of grondstoffen en het wisselen van fossiele of minerale grondstoffen naar biobased grondstoffen. Voor meer informatie over de regeling en bijvoorbeeld een overzicht van de eisen voor deze regeling kan de website van het RVO bezocht worden.
Energie: SDE++ Subsidie
De subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) heeft als doel het stimuleren van bedrijven en non-profitorganisaties om grootschalig hernieuwbare energie op te wekken en de uitstoot van CO2 te verminderen. Er wordt bijvoorbeeld subsidie gegeven voor bedrijven die investeren in installaties waardoor minder CO2 vrijkomt of installaties die CO2 afvangen. Daarnaast zijn er nog meer subcategorieën en verschillende technieken. Meer informatie over deze subsidievorm is te vinden op de website van het RVO.
Energie: EIA
De Energie- en Investeringsaftrek (EIA) is een regeling waarmee 45,5% van de investeringskosten van een project afgetrokken kan worden van de winst. Dit verlaagt de fiscale winst. De EIA is voor alle ondernemers die onder de inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting vallen. Ook een overheidsorganisatie, stichting of vereniging kan gebruikmaken van de EIA, als zij vennootschapsbelasting betalen. Een van de belangrijkste voorwaarden van de EIA is dat uw investering voldoet aan de omschrijving onder een van de codes van de Energielijst. Meer informatie is beschikbaar op de site van de belastingdienst.
Wet- en regelgeving
De laatste factor die een grote invloed heeft op de zogenaamde fundering van een circulair bedrijventerrein betreft wet- en regelgeving. De huidige wet- en regelgeving is over het algemeen geschreven in en voor een lineaire economie. Dit kan onbedoeld de transitie naar een circulaire economie hinderen. Anderzijds kan stimulerende wet- en regelgeving circulair ondernemen stimuleren, bijvoorbeeld door het creëren van een gelijk speelveld. Vanuit verschillende richtingen wordt gewerkt aan dit soort wet- en regelgeving. Circulair Friesland heeft het initiatief genomen om de Ambitietafel Wet- en Regelgeving op te zetten, waarin zowel belangrijke wet- en regelgeving wordt gecommuniceerd met organisaties in Friesland, als huidige en toekomstige wet- en regelgeving wordt beïnvloed. Dit hoofdstuk geeft een kort overzicht van relevante (aankomende) wet- en regelgeving en een aantal kennispartners dat hierover informeert.
Relevante (aankomende) wet- en regelgeving
In algemene zin wordt vanuit de EU ingezet op groene groei, door middel van de European Green Deal. Dit plan is gemaakt om te kunnen voldoen aan de afspraken in het Parijsakkoord, zoals de afspraak om te streven naar een opwarming van ruim onder de 2 graden Celsius. Ook in Nederland worden langetermijnplannen gemaakt om de samenleving duurzamer te maken. Zo is de doelstelling dat Nederland in 2050 volledig circulair is. Om dit te bereiken zijn er tussendoelstellingen en meerdere programma’s, zoals het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 (NPCE) en de VANG doelstelling om huishoudelijk afval te verminderen. Ook lokaal en per sector worden afspraken gemaakt om gezamenlijk de circulaire transitie in te zetten zoals het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Om te voldoen aan (aankomende) wet- en regelgeving kan het soms nuttig of zelfs essentieel zijn om samen te werken met andere organisaties, bijvoorbeeld op een bedrijventerrein.
Hieronder een overzicht van de meest relevante (aankomende) wet- en regelgeving.
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)
Door de UPV worden producenten (importeurs daarbij inbegrepen) financieel en vaak ook organisatorisch verantwoordelijk gehouden voor het afvalbeheer van de producten die door hen in de handel worden gebracht. In het besluitregeling voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid staan de algemene verplichtingen. Daarnaast is er voor specifieke producten aanvullende wetgeving vastgesteld. Dit geldt voor elektrische en elektronische apparatuur, batterijen en accu’s, auto’s, autobanden, verpakkingen, textiel en wegwerp plastic. Aanvullend zijn in 2023 de UPV Textiel en UPV Zwerfafval van kracht gegaan. Producenten kunnen individueel of collectief aan de verplichtingen voldoen. De verwachting is dat de UPV de komende jaren flink wordt uitgebreid.
Voor vragen of onduidelijkheden over UPV en afvalbeheer is er een helpdesk van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beschikbaar.
Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD rapportage)
De CSRD-richtlijn vereist van grote bedrijven dat ze rapporteren over zaken zoals bijvoorbeeld CO2-uitstoot, het sociaal kapitaal, maar ook over de impact die een bedrijf heeft op biodiversiteit en mensenrechtenschendingen in de keten. Het gaat hierbij om de impact van bedrijf op omgeving en om de impact van omgeving op bedrijf (double materiality). Duurzaamheid wordt hier dus breed in de gehele keten onderzocht en gaat over Environmental, Social en Governance (ESG) aspecten. Deze wet zorgt ervoor dat grote bedrijven verplicht zijn om melding te maken van de impact die ze hebben op de samenleving en de natuur. De richtlijn is een uitbreiding van de bestaande Europese richtlijn rondom duurzaamheidsverslaglegging: de Non-Financial Reporting Directive (NFRD). De CSRD is van start gegaan op 1 januari 2024 voor bedrijven die nu vallen onder de non-financial reporting directive. Dit wordt de jaren erna uitgebreid naar andere bedrijven. Ook voor (bijvoorbeeld mkb) bedrijven die (nog) niet aan deze wetgeving moeten voldoen, is het goed om hier wel op voor te bereiden. Duurzaamheid wordt in de gehele keten bekeken en dit betekent dat ook toeleveranciers en andere partners vragen zullen krijgen van bedrijven die wel moeten voldoen aan deze eis. De rapporten volgen bepaalde standaarden: de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), deze zijn juli 2023 bekend gemaakt. Sommigen hiervan gelden algemeen en sommigen zijn sectorspecifiek.
Meer weten over de de CSRD? Neem een kijkje op de website van MVO Nederland, de website van PWC Nederland en in dit rapport van de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ). Deze video van de SER belicht vraagstukken rondom CSRD voor mkb. Houd ook de website van Circulair Friesland in de gaten voor updates en kennisdeling in de regio.
Single-use plastics (SUP)
Sinds 3 juli 2021 is de Single-Use Plastics (SUP) richtlijn van kracht. De richtlijn is bedoeld om het gebruik van en zwerfafval bestaande uit single-use kunststofproducten te verminderen. De regeling heeft ervoor gezorgd dat vanaf 3 juli 2021 een deel van de single-use kunststof producten niet meer in Nederland verkocht mogen worden, bijvoorbeeld rietjes, roerstaafjes, wattenstaafjes en ballonstokjes. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen typen kunststof; de richtlijn is er zowel voor kunststoffen gemaakt uit olie (zoals HDPE of PS) en biobased kunststoffen (zoals bio-PE of PLA). Daarnaast is het vanaf 1 juli 2023 verplicht om extra bij te betalen bij single use voedselverpakkingen, zoals plastic bakjes en/of bekers. Bedrijven moeten een herbruikbaar alternatief bieden, bijvoorbeeld in de vorm van statiegeld of zelf gebrachte bakjes. De bedoeling is dat er minder wegwerpproducten met plastic worden gebruikt. Hergebruik wordt aangemoedigd.
Op 1 januari 2024 is een uitbreiding van deze wetgeving van start gegaan. Het gebruik van wegwerpproducten met plastic wordt verboden voor consumptie op locatie. Dit heeft gevolgen voor bijvoorbeeld kantoren, sportclubs en festivals. Op deze website staat de informatie per sector uitgelegd. Om organisaties hierbij te helpen heeft het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) een beslisboom opgesteld. Met behulp van deze beslisbomen kan beoordeeld worden of de producten onder SUP-richtlijn vallen en of de verpakking voldoet aan de richtlijn.
Voor advies over de SUP-richtlijn heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een regelhulp gemaakt, waarin de specifieke situatie kan worden bekeken.
Kennispartners
Om op de hoogte te blijven van relevante (aankomende) wet- en regelgeving zijn er verschillende kennis instanties die hier uitgebreid informatie over delen:
Regionaal
Vereniging Circulair Friesland (VCF): Ambitietafel wet- en regelgeving
Circulair Friesland heeft het initiatief genomen om de Ambitietafel Wet- en Regelgeving op te zetten. Samen met partners provincie Fryslân en SNN wordt ingezet op wijziging van beleid en regelgeving als versneller van de transitie naar een circulaire economie. Aan de andere kant wordt inzicht geboden in bestaand- en nieuw circulair beleid voor Friese organisaties die circulair willen handelen. Op deze pagina wordt een overzicht bijgehouden waarin belangrijke updates staan. Het netwerk en positie wordt gebruikt om concrete wijzigingsvoorstellen te presenteren aan Den Haag en Brussel, de zogenaamde krachtlijsten.
FUMO (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing): Omgevingsdienst
De FUMO is de omgevingsdienst in Fryslân. De FUMO controleert of bedrijven zich aan de regels houden. De medewerkers van de FUMO kijken naar een breed scala van regels. Denk hierbij aan afval, natuur, luchtvaart, zwemwater en bijvoorbeeld risicovolle bedrijven. Daarnaast verlenen ze vergunningen en geven ze advies met betrekking tot toezicht en handhaving. Als er onduidelijkheden zijn over de specifieke regels en wetten in Friesland kan er bij de FUMO meer informatie en advies van experts ingewonnen worden.
MKB-Noord: Netwerk MKB-ondernemers Noord-Nederland
MKB-Noord is een netwerk voor MKB in Noord-Nederland. Het netwerk organiseert regelmatig activiteiten en evenementen, bijvoorbeeld over duurzame bedrijventerreinen. Ook staan er artikelen over allerlei onderdelen op de website, zoals samenwerking en circulaire economie.
Landelijk
CircuLaw: Kennisplatform over circulaire wet- en regelgeving
CircuLaw is een kennisplatform waarmee het beleidsmakers, projectleiders en inkopers makkelijker wordt gemaakt gebruik te maken van regelgeving om zo de circulaire economie te bevorderen. Voor verschillende productketens wordt de relevante wet- en regelgeving uitgelegd, zoals bijvoorbeeld bouw, consumptiegoederen, voedsel & biomassa en maakindustrie en kunststoffen.
Afval circulair: Informatie over transitie naar circulaire economie
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat faciliteert burgers, bedrijven en overheden bij de transitie naar een circulaire economie door middel van Afval Circulair. Er wordt informatie gegeven over regelgeving, samenwerking en innovatie, maar ook worden er verschillende voorbeelden gegeven. Een aantal van de onderwerpen zijn gerelateerd aan afvalscheiding, afvalstromen en monitoren van afval. Ook is er informatie te vinden over circulair inkopen (meer over dit onderwerp op PIANOo) en zijn er rapportages te vinden gerelateerd aan materiaalstromen in bijvoorbeeld de bouw en infra.Overheden en bedrijven kunnen met vragen over het afvalbeleid en afval wet- en regelgeving terecht bij de helpdesk.
Sociaal-Economische Raad (SER): Informatie over wet- en regelgeving
De SER deelt informatie en adviezen over wet- en regelgeving op de website, bijvoorbeeld over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) en due diligence. Hier zijn ook verschillende tools voor ontwikkeld.
Minder Wegwerp Plastic: Informatie rondom SUP en UPV
Minder Wegwerp Plastic geeft informatie over wegwerp plastics, waaronder updates over wet- en regelgeving, een communicatie toolbox en een regelhulp om te bepalen welke wetten en regels gelden voor een specifieke organisatie. Ook wordt er een overzicht gegeven per sector, bijvoorbeeld welke regels specifiek gelden voor evenementen, kantoren en horeca.
De Kamer van Koophandel (KvK): Wet- en regelgeving per sector
De KvK geeft een overzicht van de belangrijkste wet- en regelgeving per sector. Ook wordt er informatie gegeven over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO).
VNO-NCW MKB Noord: Ondernemersvereniging
VNO-NCW MKB Noord zet zich in voor een optimaal ondernemersklimaat in het Noorden. Dit wordt gedaan vanuit zes strategische thema’s. VNO-NCW MKB Noord is actief op strategisch en tactisch niveau binnen het netwerk van ondernemers, (semi-)overheden, bestuursorganen en het landelijke netwerk in Den Haag en Brussel.
Europees
Er zijn een aantal bronnen die overzicht geven over de circulaire wet- en regelgeving in Europa.
Open Research Amsterdam: Onderzoek naar circulaire wet- en regelgeving
Op deze pagina staat een aantal overzichten van onderzoeken van Europese wet- en regelgeving rondom circulaire economie.
European Commission: Circular Economy Action Plan
Op deze website staat een overzicht van alle Europese ontwikkelingen rondom circulaire wet- en regelgeving.
European Parliament: Environmental Policy to 2030
Op deze website wordt een tijdlijn geschetst van Europese wet- en regelgeving over duurzaamheid tot 2030.
European Parliament: News
Op deze pagina wordt het nieuws rondom duurzame wet- en regelgeving vanuit de EU gepubliceerd.
Wil je meer weten over circulaire bedrijventerreinen? Bekijk ons programma Circulaire Bedrijventerreinen. Ben je op zoek naar kennispartners, aanbieders of inspiratie over één van de andere zeven pijlers? Bekijk de kennisartikelen over circulaire bedrijventerreinen.
Contact
Heb je aanvullingen of suggesties op dit artikel? Laat dit dan weten door contact op te nemen met Marije de Boer.
