Monitor Circulair Inkopen

Inkoop is een belangrijk instrument in de circulaire transitie. Organisaties oefenen met de manier waarop zij inkopen en aanbesteden directe invloed uit op de markt. De transitie naar een klimaatneutrale en circulaire economie is een maatschappelijke opgave waarin publieke organisaties een voorbeeldfunctie hebben.

De Tweede Kamer heeft in 2015 een motie aangenomen waarin de overheid wordt opgeroepen om 10% circulair in te kopen in 2022. Sindsdien heeft circulair inkopen in ons land een vlucht genomen. Ook in Friesland staat het onderwerp hoog op de agenda bij bedrijven, (maatschappelijke) organisaties en overheden. De Monitor Circulair Inkopen meet de inspanningen op het gebied van circulaire inkoop.

Circulaire inkoop in Friesland

Om gezamenlijk te werken aan een verantwoorde omgang met grondstoffen, minder CO2-uitstoot en een schoner milieu hebben alle overheden – de Friese gemeenten, Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en Rijkswaterstaat Noord – in 2019 op initiatief van Circulair Friesland het Ambitiedocument Circulair Inkopen ondertekend. Hierin zijn de volgende afspraken gemaakt:

1. In 2020 kopen we tenminste 10% van de fysieke producten circulair in.
2. We kiezen alleen nog voor circulair geproduceerd straatmeubilair.
3. Bij vervanging binnen het wagenpark zetten we in op voertuigen op basis van niet-fossiele brandstoffen.

Om te kunnen meten in hoeverre aan deze afspraken uit het ambitiedocument wordt voldaan door de ondertekenaars van het document en om inzicht te krijgen in de mate waarin circulaire principes worden toegepast in inkoop- en aanbestedingsprocessen vanaf 2020, is de Monitor Circulair Inkopen ontwikkeld. De monitor geeft inkopers daarnaast handreikingen over hoe zij hun uitvraag en aanbestedingsproces zo kunnen vormgeven dat het marktpartijen aanspoort om circulaire producten en diensten aan te bieden.

Definitie circulair inkopen

Een eenduidige definitie van het begrip circulaire economie – of circulair inkopen – bestaat nog niet. Verschillende organisaties op verschillende plekken in Nederland gebruiken verschillende definities. Wil je circulair inkopen monitoren en meten, dan is een heldere en door alle betrokken organisaties gedragen definitie onmisbaar. Immers: weet je niet wat circulair inkopen precies betekent, dan kun je ook niet aangeven of in inkoop daadwerkelijk circulair is aanbesteed. Voorafgaand aan de ontwikkeling van de monitor is daarom een pragmatische definitie van circulair inkopen opgesteld:

Een product is circulair ingekocht wanneer er op technisch-inhoudelijk gebied (energie en materialen) verbeteringen zijn, wanneer er procesmatige afspraken zijn gemaakt over het borgen van circulariteit en wanneer er financiële prikkels zijn die circulariteit stimuleren. Daarbij dient er geen negatief effect plaats te vinden aan de andere aspecten van een circulaire economie: water, biodiversiteit, gezondheid & welzijn, cultuur & maatschappij, en andere vormen van waarde.

Thema’s monitor

De monitor maakt aan de hand van verschillende indicatoren duidelijk in welke mate circulaire principes worden toegepast in de inkoopprocessen van Friese overheden. Daarnaast geeft de monitor inkopers inzicht in de verschillende manieren van circulair inkopen. Voor het berekenen van de inspanningen wordt gekeken naar 4 indicatoren:

• Proces
• Technisch-inhoudelijk: materiaal
• Technisch-inhoudelijk: energie
• Financieel

Aanvullend worden ook aspecten ten aanzien van de technisch-inhoudelijke randvoorwaarden bevraagd, maar deze tellen nog niet mee in de berekening. Meer informatie over de monitor, de gebruikte definitie van circulair inkopen en de verschillende thema’s en indicatoren vind je in het document Circulair Inkopen bij Friese Overheden.

Deelnemers en werkwijze

Deelnemende overheidsorganisaties vullen per inkooptraject, bij het afronden van iedere aanbesteding van fysieke producten, een online vragenlijst in. Aanwijzingen voor het invullen van deze monitor staan in deze handreiking.

Initiatief en ontwikkeling

De monitor is een initiatief van de werkgroep voor circulair inkopen in Friesland. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van verschillende gemeenten, Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en Rijkswaterstaat. Dezelfde werkgroep staat ook aan de basis van de Fryske Circulaire Inkoopacademie en ondersteunt en stimuleert circulair inkopen in de provincie. De monitor zelf is ontwikkeld door duurzame denktank Metabolic, die in samenwerking met Copper8 een meetmethode heeft ontwikkeld gericht op het meten van geleverde inspanningen. 

Sustainable Development Goals

Meer weten?

Voor meer informatie over de Fryske Circulaire Inkoopacademie kun je contact opnemen met Femke de Jong (Provincie Fryslân) via f.dejong@fryslan.frl.