Werkgelegenheid in de circulaire economie
De transitie van een lineaire economie naar een circulaire economie heeft naast de meest voor de hand liggende voordelen, zoals het positieve effect op de aarde en het milieu, ook impact op de werkgelegenheid.
Veranderende werkgelegenheid in Nederland
Duurzame denktank Metabolic heeft in 2018 uitgebreid onderzoek gedaan naar de gevolgen van de groeiende circulaire economie voor de werkgelegenheid in Nederland. In dit onderzoek zijn de (Nederlandse) sectoren Bouw, Bio & Voedsel en Plastic & Consumptiegoederen doorgelicht.
Een van de belangrijkste algemene bevindingen uit dit onderzoek is dat er waarschijnlijk relatief weinig banen bijkomen, maar dat bestaande banen veel verandering zullen ondervinden. Daarnaast is een goede samenwerking tussen publieke en private instanties essentieel om de arbeidsmarkt goed aan te laten sluiten op de circulaire economie.
Verder zijn op sectorniveau de belangrijkste resultaten als volgt:
- Bouw: Theoretisch technische banen zullen zich steeds meer richten op circulariteit in het ontwerp van producten. Praktisch technische banen zullen zich steeds minder richten op het winnen van primaire grondstoffen en meer op demontage, onderhoud en renovatie.
- Bio en Voedsel: Vooral ondernemers die werken met reststromen als grondstof zullen werkgelegenheid creëren. Daarnaast moeten er alternatieve productiemethodologieën worden ontwikkeld om de impact van de bio- en voedselsector te minimaliseren.
- Plastic en Consumptiegoederen: Logistiek wordt steeds belangrijker door de toename van kleine grondstofstromen. Ook gaan theoretisch technische banen zich steeds meer richten op het circulair ontwerpen van producten.
De rest van dit artikel gaat dieper in op het effect van 2 van de belangrijkste kenmerken van de circulaire economie op werkgelegenheid in de circulaire economie: de al genoemde toename in het hergebruik van grondstoffen, plus het belang van sociale inclusiviteit.
Hergebruik van grondstoffen
Wanneer we zaken als plastic, etensresten en kleding niet meer dumpen en verbranden, ontstaat werkgelegenheid op het gebied van inzamelen, sorteren en verwerken. Daarnaast zorgt de focus op het hergebruik van grondstoffen in de productieprocessen ook op een andere manier voor werkgelegenheid.
Wanneer een demontabel product afgebroken wordt, moet het namelijk uit elkaar gehaald worden zodat de losse onderdelen weer apart van elkaar verkocht kunnen worden. Dit moet in ieder geval deels handmatig gedaan worden, waardoor dit voor nieuwe werkgelegenheid zorgt.
Het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics in Heerenveen
Een goed voorbeeld van een toename in werkgelegenheid door de transitie naar een circulaire economie is het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) in Heerenveen. Hier wordt onderzocht en getest hoe recyclebaar bepaalde soorten kunststoffen zijn.
Zo ontstaat duidelijkheid over welke soorten plastic de minste negatieve impact hebben op het milieu, bijvoorbeeld indien ze gebruikt worden als verpakkingsmateriaal. Het NTCP creëert dus werkgelegenheid én maakt positieve impact.
De circulaire economie: koploper in sociale inclusiviteit
In 2017 heeft KPMG in opdracht van de stichting Wecycle, die de inzameling en recycling van elektronisch afval (afval dat bestaat uit defecte of verouderde elektronische toestellen) in Nederland organiseert, onderzocht hoeveel werkgelegenheid de elektronische afvalketen genereert.
Dit onderzoek heeft uitgewezen dat de keten van Wecycle goed is voor bijna 700 fulltime banen.
Van deze bijna 700 fulltime banen werden 182, bijna 30%, ingevuld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De sector binnen de circulaire economie met de grootste absolute werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is volgens dit rapport de inzameling van gebruikte producten. Hier werkten rond de 80 mensen met een arbeidsbeperking.
Ook de demontagesector is veelbelovend voor de werkgelegenheid van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ten tijde van het rapport werkten er slechts 10 mensen in demontage, maar de helft hiervan had een arbeidsbeperking.
De Nederlandse overheid, de circulaire economie en sociale inclusiviteit
De Nederlandse overheid heeft in de banenafspraak vastgelegd dat er in 2060 100,000 betaalde banen in het bedrijfsleven bij moeten zijn gekomen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Voor een succesvolle invulling van de circulaire economie is sociale inclusiviteit een belangrijk aspect. De nieuwe werkgelegenheid die de circulaire economie creëert, kan een belangrijke rol spelen in zowel de invulling van de circulaire economie als het realiseren van de Banenafspraak.
In Friesland dragen onder andere werk- leerbedrijf NoardEast Fryslân (NEF), NIVO en Empatec bij aan het bevorderen van sociale inclusiviteit en het realiseren van de banenafspraak, zoals je hieronder kunt lezen.
NEF (NoardEast Fryslân)
NEF voert voor verschillende Friese gemeenten de participatiewet uit, die onder eerdergenoemde banenafspraak. Dit houdt in dat NEF – in samenwerking met het UWV, gemeenten en opleidingsinstellingen – mensen met een arbeidsbeperking begeleidt bij hun re-integratie. Deze mensen zijn actief in allerlei gebieden, van schoonmaak tot administratie en metaalbewerking, en worden door NEF gedetacheerd bij geïnteresseerde ondernemingen.
NIVO
Een van de activiteiten van facilitair dienstverlener NIVO is het inzamelen van gebruikte werkkleding, het sorteren van deze kleding en vervolgens bepalen hoe de materialen op de meest hoogwaardige manier kunnen worden hergebruikt.
In dit proces wordt gebruikgemaakt van regionale inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zo levert NIVO dus een belangrijke bijdrage aan de circulaire economie. Door te werken aan hergebruik én sociale inclusiviteit.
Empatec
Net als NEF is Empatec een sociaal werkbedrijf die zinvol werk biedt aan werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Empatec kenmerkt zich doordat ze met alles toegevoegde waarde willen leveren. Niet alleen aan hun klanten, maar ook aan de hun mensen en de maatschappij. Op het moment hebben ze 1100 medewerkers in dienst, wat ze één van de grootste werkgevers van Friesland maakt.
Meer weten over de circulaire economie?
Hier vind je verschillende pagina’s met informatie en tips en tricks over allerlei verschillende onderwerpen binnen de circulaire economie: